وضعیت قرمز کودک همسری در اردبیل - فروشگاه ویژه ها

بنا به آمار اعلام شده از سوی اداره کل بهزیستی استان اردبیل 12 درصد ازدواج های سال گذشته در استان زیر 14 سال و در مجموع 37 درصد ازدواج ها زیر 19 سال بوده است که این آمارها اردبیل را درباره پدیده کودک همسری در وضعیت قرمز قرار داده است.

• نگاه سنتی خانواده ها

زهرا حقانی یکی از والدین ساکن در بخش ویلکیج نمین است که دختر 13 ساله خود را به نامزدی یکی از پسران فامیل درآورده است. وی اظهار می نماید: در این منطقه همه دختران در سنین دوره هدایت ازدواج می نمایند و کمتر اتفاق می افتد به اواخر دوره دبیرستان یا دیپلم برسند. هر چند گاه دختران نیز با توجه به فرهنگ غالب و تربیت خانوادگی مسئله ای با ازدواج زودهنگام ندارند اما تعدادی نیز هستند که آمال و آرزوهایی فراتر از خانه بخت دارند.

نگار، دختر 15 ساله اردبیلی، این روزها به جای تکاپوی حضور در مدرسه در جدال با نگاه سنتی خانواده است تا بتواند مانع از ازدواجش گردد. او می گوید: به رشته تربیت بدنی علاقه دارم و دوست دارم در دانشگاه هم همین رشته را دنبال کنم. اما والدینم به خاطر نگاه بقیه فامیل اصرار دارند ازدواج کنم و به اهدافی که برای آینده ام در نظر گرفته ام توجهی ندارند. بسیاری از دوستان من در سنین کم ازدواج نموده اند و هیچ کدام اجازه ادامه تحصیل نداشته اند. حتی اگر چنین شرایطی هم برای آن ها فراهم می شد با وجود داشتن فرزند قادر به دست یافتن به آرزوهایشان نبودند. خانواده من تاکید دارند مانند تمام همسن و سال هایم ازدواج کنم و این مساله را باعث افت خانواده می دانند. امیدوارم بتوانم برای رسیدن به خواسته هایم در مقابل اجباری که وجود دارد، مقاومت کنم.

• شیوع پدیده کودک همسری در اردبیل

مدیر کل بهزیستی استان اردبیل هم با اشاره به این که شیوع پدیده کودک همسری در این استان نگران نماینده است و برای توقف این روند باید چاره ای اندیشیده گردد، اظهار می نماید: از مجموع 12 هزار ازدواج سال گذشته در استان 37 درصد در سن 10 تا 14 سال دختران بوده و این در حالی است که 42 درصد از مجموع ازدواج های این استان را نیز دختران زیر 19 سال تشکیل می دهند.

بهزاد ستاری با اشاره به افزایش آمار ازدواج ها در سن پایین دختران و پیامدهای این گونه ازدواج می افزاید: این پدیده پیامدهای ناگوار روحی، روانی، جسمی و اجتماعی دارد و اگر روند رو به رشد آن ادامه یابد جامعه در آینده دچار زیان خواهد شد. برای توقف این روند احتیاجمند توسعه و گسترش تبلیغات محیطی توأم با همکاری دستگاه های فرهنگی و دهیاران در روستاها هستیم.

• اعتراض فعالان مدنی به نمایندگان استان

حمایت از نوجوانان و منع کودک همسری طرحی است که باید از سوی نمایندگان و با وضع قانون در مجلس پیگیری گردد. تعدادی از فعالان مدنی و اجتماعی استان به رد طرح ممنوعیت کودک همسری در مجلس اعتراض دارند و از مجمع نمایندگان استان خواسته اند در این زمینه در مجلس اقدامات تاثیرگذار انجام دهند. هرچند اعتراض به افزایش پدیده کودک همسری در اردبیل فقط از سوی فعالان مدنی نبوده و بسیاری از فعالان اجتماعی و هنرمندان استانی هم واکنش هایی نسبت به این آسیب اجتماعی داشتند. چند ماه پیش بود که یازدهمین جشنواره بین المللی کاریکارتور دن کیشوت با موضوعکودک همسری با 50 اثر منتخب هنرمندان 22 کشور دنیا در نگارخانه قوام الدین مجتمع فرهنگی فدک اردبیل برپا شد و مورد استقبال بسیاری از شهروندان هم نهاده شد.

• احتیاج به آگاهی خانواده ها

یکی از فعالان اجتماعی استان اظهار می نماید: بدون شک اصلاح قانون پیش احتیاج و شرط لازم حل پدیده کودک همسری است. وقتی قانون به روز گردد باورهای مردم نیز به روز می گردد و تغییر می نماید. مردم وقتی کاری را غیرقانونی تلقی نمایند در رفتارهایشان نیز تغییر نشان خواهند داد. حسین واثقی بیان می نماید: هرچند این پدیده احتیاج به حمایت قانونی دارد، باید در کنار اهرم قانونی برای فرهنگ سازی نیز کوشش کرد.

واثقی معتقد است باید خانواده ها متوجه باشند ازدواج زودهنگام دختران عملاً فرصت حضور موثر در جامعه را از آن ها می گیرد و در این حالت، نه تنها آینده کودک تباه می گردد، بلکه جامعه نیز ضرر می نماید و آسیب های اجتماعی گسترش می یابد. وی که دکترای جنین شناسی دارد، می افزاید: آسیب های جسمی و روانی مثل بارداری در سن کمتر از 18 سال که خطر عفونت، خونریزی و مرگ ومیر مادران نوجوان را به دنبال دارد، تهدیدی برای دختران نوجوانی است که در سنین پایین ازدواج می نمایند. این فعال مدنی به اقدام بعضی خانواده ها برای نشان کردن دختران برای ازدواج در سنین بسیار پایین هم اشاره می نماید و می گوید: این اقدام هم می تواند آینده کودک را با مسائل و اضطراب همراه سازد. همسرگزینی برای یک کودک از سوی خانواده، نامش ازدواج نیست، بلکه نوعی تحمیل است؛ چراکه کودک به امری واداشته می گردد که به آن آگاهی ندارد و این راستا خاکستری باید از راستا سرنوشت دختران زدوده گردد.

بهنام کمالی از فعالان حوزه فرهنگی-هنری اردبیل هم بیان می نماید: کودک همسری در یکی از شهرستان های استان بیداد می نماید که ضرورت دارد در این زمینه و عوارض ناشی از ازدواج ها که طلاق زودرس است دقت و توجه بیشتری به عمل آوریم. کارشناس علوم اجتماعی هم عنوان می نماید: آمارها در حوزه ازدواج و طلاق و آسیب های اجتماعی به روز نیست که ضرورت دارد در این حوزه ها به روزرسانی اطلاعات انجام گردد. فراز جامعی در خصوص آسیب جدی در حوزه کودک همسری بیان می نماید: در استان اردبیل میانگین ازدواج های ثبت شده در گروه سنی 10 تا 14 سال 12 درصد است که با احتساب این میانگین سنی تا 19 سالگی این رقم به 37 درصد نیز می رسد.

• پیگیری در مجلس

نماینده اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با خبرنگاران درباره پدیده کودک همسری می گوید: درصد ازدواج دختران زیر 14 سال در کشور و البته استان اردبیل بسیار جالب توجه و نگران نماینده است و کمیسیون قضایی باید طرح کودک همسری را به صورت مجدد آنالیز کند. محمد فیضی اظهار می نماید: در حالی به بچه ها اجازه قانونی ازدواج داده می گردد که در این سن اجازه افتتاح حساب بانکی، معامله تجاری، شرکت در انتخابات و دریافت گواهی نامه داده نمی گردد و اگر این ها به حدی از بلوغ برای امور عادی نرسیده اند، چطور می توانند برای زندگی مشترک آینده خود تصمیم بگیرند و از پس این مسائل برآیند؟ وی اظهار می نماید: اگر از این ازدواج ها با اهرم های مختلف پیشگیری نگردد و در طول زمان کاهش پیدا نکند با افت شاخص های توسعه انسانی روبرو می شویم و این نشانه فقر در آموزش همگانی و تنزل در رفاه عمومی خواهد بود. فیضی ادامه می دهد: طرح افزایش سن ازدواج در کمیسیون قضایی مجلس رد شده است اما این کمیسیون باید با عنایت به آسیب ها و هزینه های گزاف پدیده کودک همسری بر آینده بچه ها این سرزمین به بازگشت مجدد طرح به صحن مجلس توجه ویژه داشته باشند.

• ضرورت جلوگیری از آسیب های کودک همسری

فعالان مدنی استان سال گذشته با نامه ای سرگشاده در اعتراض به بی توجهی مجلس به عواقب کودک همسری نوشتند: نهاد خانواده در ایران در حساس ترین مقطع تاریخی خویش نهاده شده است. این نهاد که در هسته خویش شناسه ملی را رمزنگاری نموده و هرگونه بی توجهی به آن آثار جبران ناپذیری را متوجه ساختارهای اجتماعی، مالی و سیاسی جامعه می نماید، اینک با وجود هجمه آسیب های اجتماعی آسیب های مربوط به زنان از حساسیت بالاتری برخوردار است؛ چراکه توصیه های دینی، علمی و تاریخی ما همواره بر حساسیت قشر زن و اهمیت صندلی مادری تاکید نموده و ناخوشی و ناآرامی آن ها را به ناآرامی و تلاطم جامعه پیوند زده است. نامه ای که به گفته آنها، پیگیری برای محقق شدن آن تا کنون هم ادامه داشته است.

فعالان مدنی استان معتقدند نبود توجه کافی به بسترهای آسیب پرور از سوی نهادهای قانون ساز و عادی سازی آن بسترها از جمله کودک همسری با گذشت زمان و تحولات بین نسلی به موضوع ناخوشایندی تبدیل شده و هزینه فرهنگی و اجتماعی سنگینی را بر دوش نسل های جوان که میراث داران آینده کشورند، می گذارد. به همین دلیل نمایندگان مجلس باید با درک شرایط در پیشگیری از این آسیب اجتماعی نقش آفرینی نمایند.