افت 31 پله ای ایران در یک شاخص مهم نوآوری، ارتباط دانشگاه و صنعت نیازمند تحول جدی است - فروشگاه ویژه ها

به گزارش گروه علم و پیشرفت خبرنگاران، یکی از شاخص های مهم برای ارزیابی مقدار توسعه یافتگی کشورها که نمایانگر مقدار استفاده از ظرفیت دانشی برای تولید ثروت هم هست، شاخص ارتباط دانشگاه با صنعت است. این شاخص از آنجایی اهمیت دارد که دانشگاه ها به عنوان یکی از کنشگران عرصه علم و فناوری، قابلیت حل بخش مهمی از مسائل پژوهشی و فناورانه را دارند و نامطلوب بودن آن شاخص به معنی نامناسب بودن زیرساخت های کشور برای بهره مندی از پتانسیل های دانشگاهی است. رتبه ایران در این شاخص در سال 2018، 2019، 2020 و 2021 به ترتیب 89، 97، 117 و 120 بوده است این در حالی است که رتبه کشورهای همسایه در سال های اخیر نه تنها نزولی نبوده بلکه فرایند رو به رشدی داشته اند. حال سوال اینجاست که کشورهای همسایه از نظر ارتباط با صنعت در چه شرایطی قرار دارند و ما قاعدتاَ باید چگونه باشیم؟

شرایط ارتباط صنعت و دانشگاه در کشورهای همسایه چگونه است؟

کشورهای همسایه که اقتصادی تقریباَ نزدیک به ایران دارند، از نظر رتبه شاخص ارتباط دانشگاه با صنعت در شرایط بسیار بهتری از ما قرار دارند. به نظر نمی رسد افزایش فروش نفت و اقتصاد نفتی در ایران دلیل اصلی ارتباط پایین دانشگاه با صنعت و جامعه بوده باشد؛ چراکه عربستان سعودی با وجود فروش نفت بالا شرایط به مراتب بهتری از ایران داشته است. از طرفی، کشور ما در سال های اخیر به دلیل تحریم ها از واردات بسیاری از فناوری ها محروم بوده و لذا انتظار داخلی سازی آن ها می رفت که یکی از این مسیرها برای داخلی سازی، ارتباط صنعت با دانشگاه برای رفع نیازهای فناورانه بوده است. ولی در عمل، عکس آن اتفاق افتاده است. جدول زیر رتبه کشورهای همسایه و ایران در سال 2018 و 2021 ارا نشان می دهد.

براساس رتبه بندی سازمان مالکیت فکری دنیا، در شاخص ارتباط دانشگاه و صنعت تنها هفت کشور پس از ایران در سال 2021 قرار دارند. کشورهای پس از ایران عبارتند از الساوادور (121)، نیجریه (122)، بنگلادش (123)، پاراگوئه (124)، بولیوی (125)، آنگولا (126) و یمن (127).

مشکل از کجاست؟

بررسی ها نشان می دهد دانشگاه ها در راستای ارتباط موثرتر با صنعت سعی کرده اند در طول چند دهه، زیرساخت هایی مثل پارک های علم و فناوری، مراکز رشد، شتابدهنده و ادارات ارتباط با صنعت ایجاد کنند و حداقل انتظار می رفت رتبه کشور در این شاخص افت نکرده باشد! این پسرفت می تواند دلایل متعددی داشته باشد و بخشی از آن می تواند ساختار معیوب علم و فناوری باشد ولی بخش مهم آن، قطعاَ دلایل مدیریتی دارد و انتظار می رود تیم تازه نفس وزارت محترم علوم، تحقیقات و فناوری روی روش های تازه ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه توجه ویژه ای داشته باشند و رتبه ایران در این شاخص را بهبود ببخشند.

چه باید کرد؟

برای این امر باید به ایده های تازه و مدیریت خلاقانه رو آورد و زمینه های لازم برای ارتباط صنعت و دانشگاه را فراهم نمود؛ مانند توسعه شرکت های کارگزاری برای تبادل فناوری بین صنعت و دانشگاه و به کارگیری مدیران شاخص صنعت در هیئت امنای دانشگاه های دولتی کشور. ایده هایی که منتظر حل ابرچالش های کشور مانند رفع اقتصاد نفتی نیستند تا به طبع آن ارتباط صنعت و دانشگاه هم شکل گیرد.